Да дому сябра я ішоў альбо з кнігай, альбо з футбольным мячом. На гэты раз у руках у мяне быў мяч, і я ішоў па выгаралых пылам і спякотай вуліцах, адбіваючы няроўны рытм і спрабуючы не патрапіць у казурка або аскепак шкла. Як заўсёды, я прайшоў могілкі, дом культуры, сталовую і аднапавярховы цагляны дом, адкуль вырываліся рэлігійныя песні тых, каго мы з сябрам называлі ці то баптыстамі, ці то сатаністамі. Прынамсі, калі б нам сказалі, што ў двары таго дзіўнага цаглянага дома адбываюцца жахлівыя ахвярапрынашэнні, мы б не здзівіліся. Аднак пра дом гэты як-небудзь іншым разам.
Перад брамкай я спыніўся і паклікаў сябра. Ніхто не адказаў. Я дакрануўся да вісклівага рычагу брамкі, аднак апусціць не адважыўся і адступіў назад. Два словы аб тым, чаму я не мог зайсці. Справа ў тым, што ўсё сваё дзяцінства я баяўся сабак. Баюся і цяпер, аднак зараз, калі ў нагах спіць аўстралійская аўчарка, не мае сэнсу казаць пра гэта. Скажу так: я баюся ўсіх сабак, акрамя адной. Або, хутчэй, не баюся, але адчуваю трывогу ды трапятанне, якія вяртаюць мяне ў далёкі летні дзень, калі я разбудзіў сабаку, які спаў на парозе вясковай хаты. Дзядуля, які сядзеў на лаўцы за два метры ад мяне, сказаў, што нельга будзіць спячага сабаку. Я спытаў, чаму, і ён адказаў аднаскладовай формулай, якая захавалася ў маёй падсвядомасці на ўсё астатняе жыццё: «Таму што сабака – гэта звер».
Адчуванне таго, што сабака жыве па сваіх законах, і ты ніколі не зможаш ведаць у поўнай меры, пра што ён думае, завісла ў павуцінні дзіцячых страхаў, і вярталася да мяне яшчэ сотні разоў. Варта мне на секунду пра яго забыцца, як палец намацвае глыбокі шнар у верхняй частцы ілба, пакінуты ўкусам таго самага сабакі, якога я так недарэчы разбудзіў аднойчы ў хаце сваёй цёткі. Абудзіў выпадкова, зусім не жадаючы таго, аднак усё ж разбудзіў.
Я стаяў перад брамкай і баяўся ўвайсці. Я ведаў, што там, за высокім плотам, ёсць сабака. Ён павінен быў быць на прывязі, аднак я не ведаў напэўна. І ўсё ж на імгненне жаданне ўбачыць сябра аказалася мацнейшым за страх, і я адчыніў брамку. Увайшоў... Брамка зачынілася. З нямеючым сэрцам я паклікаў сябра яшчэ раз, і на гэты раз пачуў сабачы брэх. За брэхам услед рушыў і сам сабака, які выскачыў з-за гаража і пабег у мой бок. Здаецца, я ніколі ўжо не забудуся пра рудую пысу і гэты бясконцы брэх, з якім ён скакаў вакол мяне. «Сабакі адчуваюць страх», казалі мне, аднак ніхто не растлумачыў, куды падзець гэты страх. Дзе кнопка, дзе выключальнік?
Ён скакаў вакол мяне цэлую вечнасць. Скакаў, я ведаў, каб укусіць, угрызціся ў руку, разарваць на часткі. Я баяўся рушыць з месца. Думка аб тым, каб развярнуцца і выйсці на вуліцу, здавалася немагчымай, і таму я толькі адчайна адбіваўся голасам і футбольным мячом, прылепленым да маіх далоняў. Я крычаў так, што мой голас павінны былі пачуць на кожнай вуліцы, але вёска нібыта вымерла. Я па-ранейшаму клікаў сябра, але ўжо неяк ціха і безнадзейна. Уся гэтая сцэна доўжылася хвілін пяць ці дзесяць, і я не ведаю, колькі б яна працягвалася яшчэ (сябар, як высветлілася пазней, той раніцай збіраў у лесе чарніцы) – калі б раптам дзверы дома не адчыніліся, і з іх не выйшаў дзед майго сябра. Босы, без кашулі, у адных штанах... Пра што ён падумаў, калі яго дзённы сон перапыніў вусцішны крык за вокнамі? Пра што ён падумаў, калі ўбачыў заплаканага, звар'яцелага дзіця з футбольным мячом у руках?
Не кажучы ні слова, ён паглядзеў на мяне, пасля чаго ўзяў сабаку на рукі і пасадзіў на ланцуг. Зайшоў у хату і вярнуўся з нажніцамі. Адрэзаў ад сабакі рыжы касмыль поўсці і паклаў на лаўку. Дастаў некалькі белых цаглінаў і абнёс імі невялікі ўчастак зямлі. У цэнтры, між цаглінамі, паклаў невялікі згустак сабачай поўсці. Дастаў з кішэні запалкі, пасля чаго падпаліў поўсць. Я памятаю гэты тонкі струмень полымя, афарбаваны ў руды колер. А ўжо потым ён сказаў мне скакаць над полымем некалькі разоў. Злева направа, потым справа налева. Я зрабіў гэта – дваццаць, можа быць, трыццаць разоў, моўчкі, не выпускаючы з рук футбольны мяч. Я зрабіў бы ўсё, што заўгодна. Усё, аб чым бы ён мяне ні папрасіў.
– А зараз ідзі, – сказаў ён. – Цяпер ты не будзеш баяцца.
І я пайшоў дадому – па тых самых вуліцах, што і раней. Міма злавеснага цаглянага дома, міма сталовай, міма дома культуры і могілак. Усё было так, як было заўсёды – толькі цяпер я не баяўся гэтага сабакі. Я не баяўся ніводнага сабакі на свеце. На гэтыя некалькі хвілін, а магчыма, на цэлую вечнасць – я зрабіўся бясстрашным.
