Па дарозе ў Менск аўтобус праязджаў некалькі гарадоў, аднак нідзе не спыняўся. Адзіным прыпынкам быў горад Слуцк – горад, які ўжо тады здаваўся мне самым змрочным горадам у свеце. Мне здавалася, што гэты горад быў пазбаўлены ўсялякай надзеі. У ім нічога не адбывалася, у ім нічога не магло адбыцца. У замаруджаным акне я бачыў тужліва чыстыя вуліцы і сутулыя сілуэты людзей, якія асуджана ішлі наперад, і я марыў праехаць усё гэта як мага хутчэй. Аднак мы заязджалі ў сумны асфальт аўтобуснага вакзала, і кіроўца крычаў на ўвесь салон: стаім сорак хвілін. Сорак хвілін! Гэта быў сапраўдны вырак.
Сорак хвілін цягнуліся гадзіны і нават тыдні. Напрыканцы гэтага тэрміну мне здавалася, што я пастарэў і ператварыўся ў іншага чалавека. Побач са мной варушыліся іншыя пасажыры, шамацелі пакетамі з астылай ежай, выходзілі паліць або абыякава ўпісвалі словы ў газетныя крыжаванкі. Гэта былі беспрасветныя дзевяностыя, змрочныя і старамодныя. Тэлефонаў яшчэ не было, і людзі шукалі іншыя спосабы заняць сябе. Нехта прапаноўваў выйсці на вуліцу і пагуляць па вакзале, аднак я заставаўся сядзець і глядзець праз брудную шыбу. Часам хто-небудзь купляў марожанае ці кекс з разынкамі, і гэта крыху разбаўляла нуду нерухомага акна.
Аднак потым уваходзіла яна. На самой справе, я ніколі не чакаў яе. Больш за тое, яна выклікала жах у кожнай клетцы майго цела. Я баяўся яе паху, гэтых бязладных валасоў, гэтага звонкага дзіцячага голасу. Здаецца, ёй было гадоў семдзесят. Памятаю, што нават улетку яна ўваходзіла ў гарачы салон аўтобуса ў доўгім чорным паліто. Яна чакала моманту, калі вадзіцель пойдзе ў дыспетчарскую ці прывакзальную краму, і заходзіла ў аўтобус. Тады ўсе імгненна засыпалі, адварочваліся да шыбы або ўпісвалі неіснуючае слова ў неіснуючыя клеткі крыжаванкі. Гэта была вусцішная чорная магія, і жанчына здавалася казачнай ведзьмай.
Яна спявала жудасныя песні і ўвесь час нешта распавядала. Я часта не мог разабраць словаў – але не таму, што яна дрэнна іх прамаўляла, а хутчэй таму, што я спрабаваў не чуць. На яе плячах вісела чорная торба, набітая старымі дзіцячымі кнігамі. Кнігі гэтыя ніхто не купляў, і ўвесь час я ўяўляў сабе, што кожная старонка была насычана пахам слуцкага вакзала, на якім яна спала. Усё гэта выклікала смуту, страх, невытлумачальны сорам. Яна праходзіла да канца салона і павольна, марудна вярталася да выхаду. Часам кіроўца вяртаўся раней і выганяў яе на вуліцу, а часам хто-небудзь з пасажыраў не вытрымліваў нервовай напругі і прасіў яе сысці хутчэй.
На зваротным шляху яна маўчала – кожны раз, акрамя аднаго. Менавіта той выпадак я запомніў больш за ўсё. Быў змрочны пачатак лістапада, і мы вярталіся з восеньскіх канікул. Як заўсёды, яна зайшла ў салон аўтобуса, і я затаіў дыханне. Яна прайшла ў адзін бок і цяпер ужо павольна вярталася назад. Толькі на гэты раз яна пачала чытаць верш. Раптам яе голас загучаў ясна і лёгка – я разумеў кожнае слова, і кожнае слова ўдаралася аб сценкі страўніка і заставалася ў маёй свядомасці. Напэўна, гэта быў самы звычайны верш, штосьці пра памяць і дзіцячыя кнігі, аднак у той момант мне здавалася, што нічога прыгажэйшага я не чуў ніколі ў жыцці. Гэта было новае пачуццё, якое паўторыцца толькі гадоў праз дзесяць – калі я буду вяртацца з універсітэта, і ўпершыню ў жыцці фразы і словы ў маёй галаве складуцца ў радкі верша.
Я памятаю, як сумна мне стала, як усё скурчылася ўнутры, калі яна скончыла чытаць верш, бяззуба і крыва павярнулася да ўсіх нас, а потым выйшла з аўтобуса. Мне здалося тады, што я нешта страціў, і гэтая страта была незаменнай. Мусіць, упершыню ў жыцці.
