Аднойчы, калі мне было дзесяць гадоў, я не ведаў, хто такі Джойс. І хто такі O.Генры я таксама не ведаў. Майн Рыд, Шукшын, Хэмінгуэй – усе гэтыя людзі, куміры будучыні, былі для мяне проста словамі. Я не чытаў кніг. Яны раздражнялі і ўтамлялі мяне адным сваім выглядам на адвіслых паліцах нашай кватэры. «Чытай», казалі мне ўсё вакол. «Чытай». А я разгортваў і загортваў ізноў. Я ненавідзеў усіх гэтых маленькіх прынцаў і каверынскіх капітанаў. Памятаю, як аднойчы наш клас прывялі ў бібліятэку, і я чамусьці сказаў, што люблю чытаць пра індзейцаў ды піратаў. Маладая жанчына ў бібліятэчнай кашулі радасна ўсміхнулася, знікла ў адным з кніжных лабірынтаў і вярнулася з вялізным пыльным томам без карцінак і дыялогаў. Яна сказала, што гэта вялікі твор, і напісаў яго сапраўдны індзеец. Я разгарнуў кнігу і на працягу пяці хвілін рабіў выгляд, што мне цікава. А потым, як і ўсе, пайшоў шукаць коміксы.
Аднойчы, калі мне было дзесяць гадоў, мяне мучылі галюцынацыі. Яны здараліся перыядычна і адбіралі шмат сіл. Тэмпература паднімалася да 39, я ляжаў у ложку ў гарачым поце і баяўся звесці павекі. Па-першае, я баяўся абпаліць вочы. Па-другое, я баяўся ўбачыць іх – усіх гэтых рознакаляровых істот, якія выглядвалі ў дзіцячы пакой з дзвярнога праёму. Вось гэтая іх рознакаляровасць палохала мяне больш за ўсё. Яны былі яркімі, з чырвоным пер'ем і жоўтымі дзюбамі. А яшчэ ў часы галюцынацый я задыхаўся і шалёна шаптаў, што «пакой набіты цацкамі». Сёння цяжка зразумець сэнс гэтай фразы, аднак я і зараз магу злавіць гэтае няўлоўнае адчуванне: я маленькі, лёгкі, і ў гэтым велізарным пакоі няма месца для мяне. Я боўтаюся на незразумелых хвалях, я забіты ў кут – і так, сапраўды, пакой набіты цацкамі.
Памятаю, што аднойчы, позна ўвечары, галюцынацыі былі асабліва моцнымі. Усё цела гарэла, я тануў у кіпячым акіяне, валасы ператварыліся ў багавінне, і настаў час выклікаць лекара. Маці стаяла каля ложка і спрабавала размаўляць са мной, спрабавала расказваць анекдоты. Дзіўна, але я і цяпер памятаю адзін з іх:
«Джэк, што ты робіш?»
«Нічога».
«А Стывен?»
«Дапамагае мне».
Памятаю, як я млява ўсміхнуўся – не таму, што анекдот быў смешным, а хутчэй таму, што змог улавіць сэнс жарту. Значыць, я быў яшчэ жывы, і зусім хутка галюцынацыі мусілі адступіць.
Аднак гэтага не адбывалася, і тады мама дастала кнігу і пачала гартаць. Шэрая кніга ў цвёрдай вокладцы – постсавецкая бібліятэка, нічога цікавага. Праўда, у мяне не было духу, каб запратэставаць, каб пераканаць маму не чытаць мне таго, што там напісана – у гэтай шэрай кнізе ў цвёрдай вокладцы. «Гэта О.Генры», сказала мама. «Зараз я прачытаю табе апавяданне «Правадыр чырванаскурых». І зноў я млява ўсміхнуўся – таму што ні на што іншае стомленыя мышцы твару ўжо не былі здольныя. Тым часам, мама пачала чытаць пра двух амерыканскіх галаварэзаў, якія выкрадаюць хлопчыка, а потым адчайна і беспаспяхова спрабуюць ад яго пазбавіцца. Спачатку мой запалены розум супраціўляўся і хапаўся толькі за асобныя словы і фразы, аднак хутка я стаў распазнаваць цэлыя сказы і нават сюжэт. А потым... Потым я быў ужо цалкам захоплены апавяданнем, смяяўся і спрабаваў адгадаць, што будзе далей.
Ведаю, што ўся гэтая гісторыя можа здацца трызненнем, аднак гэта сапраўды адбылося ў той дзень: тэмпература спала і галюцынацыі зніклі, зніклі назаўжды. Я закахаўся ў хлопчыка з апавядання. Я закахаўся ў апавяданне. Я закахаўся ў О.Генры. Я закахаўся ў кнігі. Памятаю, што неўзабаве я пачаў чытаць «Вершніка без галавы», і я ніколі ўжо не забуду тое вусцішнае адчуванне, якое з'явілася ў сэрцы, калі я прачытаў той знакаміты пралог Майн Рыда. Я чытаў – і мая кроў ледзянела ад жаху і захаплення, выкліканага звычайнымі словамі. Я перачытваў той пралог зноў і зноў – і не мог паверыць, што мяне чакае яшчэ цэлы раман, цэлая бібліятэка, цэлы свет нечага падобнага.
