Смерць заўсёды была адваротным бокам дзён нараджэння. Мы, аднак, гэтага не ведалі. Мы задзімалі свечкі і разгортвалі падарункі і ўсё ніяк не разумелі, чаму ніхто, акрамя нас, не любіў дзён нараджэння. Для нас яны проста былі – гэтыя радасныя стрэлы раз на год. Яны нічога не набліжалі і нічога не аддалялі. Памятаю, як часта я падыходзіў да дзядулі напярэдадні яго дня нараджэння ў сярэдзіне чэрвеня і пытаўся, ці хвалюецца ён. Што ён адчувае. Ён жа ўсміхаўся, глядзеў у акно ці ў газету і казаў, што не хвалюецца. Што нічога не адчувае. Раней адчуваў, а зараз ужо не.
І ўсё ж для мяне гэта быў асаблівы дзень. «З-за падарункаў?» спытала аднойчы сястра. Я задумаўся, бо не быў гатовы да такога пытання. І шчыра сказаў, што так. З-за падарункаў. Але ж падарункі тыя былі таямніцай, і таямніцы я любіў ці не больш за ўсё на свеце.
І ўсё ж я мучыўся гэтыя апошнія дні перад запаветнай раніцай. Я ведаў, што падарунак абавязкова будзе, што ён ужо выдуманы і нават куплены – і ляжыць у доме, у адным з пакояў. У адной з шаф. Я мучыўся жаданнем зазірнуць у кожны з іх і наперад ўбачыць тое, што досвіткам будзе шамацець ля майго ложка. І што, заспаны ці бяссонны, я буду распакоўваць перад сняданкам. Зразумела, былі намёкі, здагадкі, доказы, аднак гэтага было мала. І потым – хіба я хацеў ведаць адказ?
Я добра памятаю той дзень, калі вучыўся ў чацвёртым класе, і застаўся дома адзін напярэдадні дня нараджэння. Як апантаны, я насіўся па ўсёй кватэры, гуляў у футбол бейсбольным мячом і час ад часу думаў аб заўтрашнім дні. У нейкі момант я не вытрымаў і прыйшоў у пакой мамы, дзе ў адзежнай шафе (я, канешне, ведаў) ляжаў заўтрашні падарунак. Думкі блыталіся, і мяне з'ядала адчайнае жаданне працягнуць руку і зазірнуць унутр. Аднойчы я адкрыў шафу і адчуў гэты шчыльны і недаступны пах блузак, кольцаў, рамянёў і сукенак. Аднак ужо праз секунду я не вытрымаў напругі і зачыніў шафу. Шафа рыпнула – і не зачынілася да канца.
Праз паўгадзіны я вярнуўся назад, і на гэты раз я быў ужо больш рашучы. Я зазіраў ва ўсе куты, я адводзіў сукенкі ў бок, я запускаў рукі ў маміны пальчаткі і бранзалеты. Я паднімаў кашулі, я рассоўваў шкарпэткі і джынсы. І ўвесь час я адчайна спрабаваў не згарэць ад сораму – здавалася, у любы момант мой твар гатовы быў успыхнуць ад злачыннай напругі. Але вось нарэшце я ўбачыў скрутак на верхняй паліцы шафы. Дрыготкімі рукамі я дастаў яго з шафы і паклаў на канапу. Я ведаў, што гэта было: футбольная форма з імем улюбёнага футбаліста. Не ў сілах стрымаць захапленне, я распрануўся, надзеў форму і забіў уяўны гол. Потым зноў пераапрануўся і вярнуў скрутак на верхнюю паліцу шафы.
Увечары, перад вячэрай, я прыйшоў на кухню, і пачаў угаворваць маму пакінуць мяне заўтра дома. «Чаму?» пацікавілася мама, і я прамямліў нешта няўпэўненае пра дзень нараджэння. Мама сказала, што дзень нараджэння – гэта цудоўна, аднак у школу ўсё роўна трэба ісці. «Добра», уздыхнуў я і нават не заўважыў, як вымавіў: «Ну нічога. Прынамсі, заўтра мы гуляем у футбол, і я змагу надзець новую форму...». Мама здзіўлена паглядзела на мяне, і ў гэты момант я ўсвядоміў жах маіх словаў. Памятаю, з якой ганьбай я выйшаў з кухні і накіраваўся ў свой пакой...
Дзеці ўсяго свету дзеляцца на дзве паловы. Адны адчыняюць бацькоўскія шафы і знаходзяць падарункі і іншыя таямніцы, а іншыя ніколі гэтага не робяць. У той вечар я зразумеў, што пераступіў нейкую важную лінію. Убачыў тое, на што нельга было глядзець. Аднак усё ж гэта была іншая лінія. Не тая, што адкрыецца мне праз шмат гадоў, у нейкі чэрвеньскі дзень, калі я падыду да дзядулі і ў чарговы раз запытаю пра дзень нараджэння. Калі зразумею нарэшце, што мы гаворым пра розныя рэчы. Што я кажу пра дзень нараджэння, а дзядуля гаворыць пра смерць.
